استخراج و سنجش اثرات پدیده های ژئومورفولوژیک ناشی از فرونشست در دشت دامغان

فرونشست زمین به عنوان پدیده ای مورفولوژیک است و ظهور طیف وسیعی از عوارض مورفولوژیک پیامد از آن همانند ایجاد درز و ترک در سازه ها؛ تغییر در شکل و هندسه سطحی زمین؛ ایجاد فرو چاله و گودال از جمله عمومی ترین اشکال قابل روئیت در اراضی تحت حاکمیت پدیده فرونشست است. پدیدهای مورفولوژیک ناشی از رخداد فرونشست به سبب فراگیری فضایی و همچنین حدوث کند و بطئی آن در عین خسارت بار بودن؛ وجوه خارجی چندان مشخصی نداشته و به سهولت قابلیت شناسایی و درک ندارد. پایش و استخراج اثرات این پدیده نیازمند ابزار دقیق با قابلیت کاربرد در سطح فضایی گسترده است. از همین رو در این تحقیق به منظور یافتن الگوی فرونشینی زمین در دشت دامغان، ابتدا نرخ و دامنه فرونشست، طی دوره های زمانی 6 ماهه و 1 ساله با بهره گیری از داده های راداری دو سنجنده asar و palsar به کمک تکنیک تداخل سنجی تفاضلی راداری (d-insar) استخراج شد که نتایج حاکی از حدوث فرونشستی سالانه 14 سانتیمتر بوده است. با توجه به شرایط لیتولوژیک و ژئوهیدرولوژیک؛ علل محوری فرونشست پی جویی و استحصال آب های زیرزمینی به عنوان گذاره اصلی معرفی شد. به منظور استخراج اثرات پدیده های مورفولوژیک ناشی از فرونشست، هسته های در حال فرونشست با نرخ و دامنه فضایی آن از طریق تداخل نگارهای تولیدی استخراج شد. همچنین برای درک بهینه ظهور پدیده های مورفولوژیک؛ عوارض سطحی به سه دسته سطح، خط و نقطه تقسیم و بسته به الگوی فضایی تاثیر گذاری فرونشینی، از هسته تا لبه ها؛ نقاط کنترل زمینی در هریک از این دسته ها بر روی تصاویر انتخاب و اقدام به پی جویی آن ها در سطح محدوده گردید. نتایج حاصل از این پیمایش موید شناسائی و ثبت عوارضی چون گسیختگی های طولی (عمدتاً در لبه ها و مرز هسته های فرونشست)؛ فرونشینی شعاعی و ایجاد فروچاله بخصوص در مسیر قنوات؛ و دگرگون شدن چاه های بهربرداری می باشد. توأماً قرار گیری تأسیساتی چون راه ها و خط آهن و قنوات و همچنین مساکن در طول این گسیختگی ها رویت و تغییرات ثبت شد؛ و عقیم شدن اراضی زراعی و کاهش ظرفیت آبخوان دشت به عنوان اثرات محیطی فرونشست معرفی گردید.